Sosyopat veya resmi adı ile anti sosyal kişilik bozukluğu, psikolojik bir bozukluktur. Asosyallikle ilgisi yoktur. Psikopat insanlar acı vermekten zevk alırlar ama sosyopatlar acı çektirmekten, işkence etmekten zevk almazlar. Kısaca empati kuramayan insanlardır. Şunun gibi; bir insanın gözünü kaşıkla çıkarabilirler ama kendini karşısındakinin yerinde koyma yani empati duyguları zayıftır, hatta yoktur. Aslında yaptıkları kanun dışı şeylerden zevk almazlar.
Şimdi nereden geldik buraya? Sosyopatın en önemli özelliği empati kuramamasıdır. Burada sosyopat metaforunu kullanıcıları düşünmeden, onlara eziyet verecek, hayatlarını zorlaştıracak arayüzler tasarlamalarından ötürü ilişkilendirdim.
Mesela Garanti Bankası’nın şifre politikası buna çok güzel örnek teşkil ediyor. Şifre 6-8 karakter arasında olmalı, son 15 şifre ile aynı olmamalı. En az bir harf ve rakam içermeli. Bu konuya burada değinmiştim. Bu kurallar öyle köşeye sıkıştırıyor ki insanı, yeni şifre üretmek zorunda kalıyorsunuz. Bu yeni bir şifre olacağından sağa sola yazmakla güvenlik tersine daha da düşecektir. Tabi harf rakam kombinasyonunu zorlaması doğal ama bunu 6-8 karakter ile sınırlandırmak tam bir işkence.
Burada güvenlik ve kullanılabilirlik konusuna değinmiştim. Siz kullanıcılara 10 tane şifre belirlemelerini de zorunlu tutabilirsiniz. Ama bu kullanılabilirliği, kullanıcı deneyimini çöpe atar.
Sosyopat arayüz geliştiricilere geri dönersek, kendi kullanmayacağı için öyle arayüzler tasarlıyorlar ki, bazen inanmakta güçlük çekiyorum. Mesela takas ile ilgili bir İnternet hizmetinde ilan silmeyi arıyordum. Düşünebiliyor musunuz? Arıyordum. Şans eseri ilan düzenlemede silme ile ilgili bir link olduğunu gördüm. Bir ilanı silmek için düzenleme sayfasına girmek çoğumuzun mental modeline pek uymuyor zannedersem.
Arayüzleri, işlem adımlarını, güvenlik önlemlerini insanlar kullanacaklar. Bu kadar zulme gerek yok. 1920 x 1080 çözünürlükte kibrit kutusu kadar bir menüye rastladım mesela. Sanki ufak olması gereken bir kumanda kullanıyorum gibi hissettim.
İnternet kullanıcıları Google’a “www.facebook.com” yazıp aratan insanlar. Çünkü insanlar ne kadar yetenekli olduğunuzu, ne kadar estetik olduğunuzu pek önemsemiyor. Onların yapmak istedikleri siteye giriş amaçları. Zekice tasarlanmış menüler değil.
Üstelik yeni bir model getiriyorsanız bu diğerlerinden iyi olmalı ve kolay öğrenilmelidir. Eğer bunu başaramıyorsanız sık kullanılan İnternet hizmetlerini örnek alın. Bu taklit değil, kullanıcıların mevcut deneyimlerimden yararlanmak olur.
Son Yorumlananlar